Afganistan Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki, Moskova’nın bu kararını memnuniyetle karşılayarak “Umarız diğer ülkeler de benzer adımlar atar” ifadesini kullandı. Ancak Taliban’ın kadın haklarını kısıtlayan politikaları ve şeriat temelli yönetim anlayışı, pek çok devletin Taliban’ı tanımaktan kaçınmasının başlıca gerekçeleri arasında yer alıyor.
Kadın Hakları İhlalleri ve Küresel Tepkiler
Afgan Kadınların Siyasi Katılım Ağı, Rusya’nın kararını “otoriter, kadın düşmanı bir rejimi meşrulaştırmak” olarak nitelendirirken, eski Afgan milletvekili Fevziye Kufi, bu tür adımların barışa hizmet etmeyeceğini savundu. Kufi, “Bu karar yalnızca Afgan halkının değil, küresel güvenliğin de zarar görmesine neden olur” dedi.
Taliban, kadınlara yönelik politikalarında Afgan kültürü ve İslam hukukuna dayandıklarını ileri sürse de 2021’den bu yana 12 yaş üstü kız çocuklarının eğitimi yasaklandı, kadınların çalışma hakları ciddi şekilde kısıtlandı ve kamusal alanda hareket özgürlükleri sınırlandırıldı.
Taliban Yönetiminin Tanınması ve Bölgesel İlişkiler
| Ülke/Bölge | Durum |
|---|---|
| Rusya | Taliban’ı tanıyan ilk ülke oldu |
| Çin, BAE, Pakistan | Büyükelçi atadı ancak resmi tanıma yok |
| Birleşmiş Milletler (BM) | Yaptırımlar ve 9 milyar $ mal varlığı dondurma |
| Almanya | Göçmen geri göndermede Taliban’la görüşme isteği |
Tarihi Arka Plan ve Karmaşık İlişkiler
Sovyetler Birliği’nin 1979’da Afganistan’ı işgal ederek dokuz yıl süren savaşta 15 bin asker kaybettiği biliniyor. Moskova, 1989’daki geri çekilmenin ardından bölgeyle ilişkilerinde temkinli davranmıştı. Ancak Rusya, Taliban yönetiminin 2021’de ülkenin büyük kısmını ele geçirmesine rağmen Kabil’deki büyükelçiliğini kapatmayan birkaç ülkeden biri oldu.
2022 yılında taraflar arasında petrol, gaz ve buğday tedarikine ilişkin ilk ekonomik anlaşmalar imzalandı. Nisan ayında ise Rusya, Taliban’ı terör örgütleri listesinden çıkarmıştı.
Uluslararası Toplumun Tutumu
BM Güvenlik Konseyi, Taliban’ın iktidarı sonrası ağır yaptırımlar uygularken, örgütü kadın hakları ihlalleri nedeniyle “cinsiyet apartheid”ı yapmakla suçladı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü, Afganistan’a geri gönderilmelerin “insan hakları açısından uygun olmadığını” açıkladı.
Öte yandan, Almanya İçişleri Bakanlığı, suç işlemiş Afgan göçmenlerin sınır dışı edilebilmesi için Taliban’la doğrudan görüşmeler yapılmasını önerdi.
Moskova’nın Hesapları
Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Afganistan’la enerji, ulaşım ve altyapı gibi alanlarda iş birliği potansiyelinin yüksek olduğu vurgulandı. Ayrıca, Kabil yönetimine terör ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadelede destek verileceği belirtildi.
